Page History

Wstęp

Bardzo istotnym aspektem udostępniania obiektów cyfrowych on-line jest możliwość tworzenia trwałych odnośników do tych obiektów. Odnośniki takie mogą być potrzebne np. w pracy naukowej jako element bibliografii, ale także w przypadku odnoszenia się do obiektów cyfrowych w zewnętrznych serwisach, takich jak katalogi biblioteczne, bazy bibliograficzne czy nawet Wikipedia. Poniżej opisano w jaki sposób tworzone są odnośniki do obiektów cyfrowych w systemie dLibra i z których z nich należy korzystać w celu zapewnienia maksymalnej trwałości referencji.

Model danych systemu dLibra

Poniższy rysunek prezentuje podstawowy model danych w systemie dLibra. W skład tego modelu wchodzą:

...

...

• http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/ - Link do treści wydania o identyfikatorze 8711 w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, spowoduje przekierowanie do pliku głównego publikacji.
• http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/index.html - Link do pliku głównego treści wydania o identyfkatorze 8711 w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, uzyskany w efekcie przekierowania z adresu http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/.
• http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/tom1-014.jpg - Link do jednego z plików składowych treści wydania o identyfkatorze 8711 w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, uzyskany w efekcie przeglądania publikacji.

Rodzaje odnośników i sposób przetwarzania żądań czytelników

W Tabeli 1 przedstawiono dwa rodzaje odnośników do poszczególnych elementów modelu danych w systemie dLibra. Rozróżnienie to wynika z przyjętego sposobu przetwarzania żądań czytelników zilustrowanego na Rysunku 2. Kluczowe jest tutaj rozróżnienie pomiędzy Aplikacją Czytelnika, a modułem stałych odnośników. Moduł ten ma za zadanie uniezależnić część odnośników funkcjonujących w systemie dLibra od zmian technicznych zachodzących w Aplikacji Czytelnika, związanych z jej rozwojem, udostępnianiem kolejnych wersji i wprowadzanymi modernizacjami technologicznymi. Ostatnia kolumna w Tabeli 1 przedstawia przykłady takich stałych odnośników. Zadaniem modułu obsługującego te odnośniki jest zapewnienie, aby funkcjonowały one w taki sam sposób niezależnie od zmian wprowadzanych w kolejnych wersjach Aplikacji Czytelnika. Przedostatnia kolumna w Tabeli 1 przedstawia odnośniki funkcjonujące niezmienne w systemie dLibra od wersji 0.4 wydanej w 2004 roku do chwili obecnej, jednak teoretycznie w przyszłości ze względów technicznych mogą one ulec zmianie, dlatego też przy tworzeniu referencji do obiektów zaleca się stosowanie stałych odnośników zaprezentowanych w ostatniej kolumnie.

...

Rys. 2. Uproszczony schemat architektury systemu dLibra.

Stałe odnośniki a sytuacje wyjątkowe

W pewnych specyficznych przypadkach zapewnienie trwałych odnośników nie jest możliwe wyłącznie w oparciu o system biblioteki cyfrowej. Patrząc na przykładowy stały odnośnik (np.: http://www.wbc.poznan.pl/publication/290787) można stwierdzić, że posiada on dwa elementy które mogą ulec zmianie. Są to

...

• http://rcin.org.pl/igipz/publication/13932 - Odnośnik na poziomie biblioteki cyfrowej
• http://fbc.pionier.net.pl/id/oai:rcin.org.pl:2289 - Odnośnik wykorzystujący identyfikator OAI, realizowany w oparciu o usługę Federacji Bibliotek Cyfrowych
• http://fbc.pionier.net.pl/id/10.7163/GPol.2011.S1.3 - Odnośnik wykorzystujący identyfikator DOI, realizowany w oparciu o usługę Federacji Bibliotek Cyfrowych
• http://dx.doi.org/10.7163/GPol.2011.S1.3 - Odnośnik wykorzystujący identyfikator DOI, realizowany w oparciu o usługę dx.doi.org.

Podsumowanie

W ramach podsumowania poniżej przedstawiono tabelę zawierającą wady i zalety poszczególnych rodzajów odnośników do obiektów dostępnych w systemie dLibra.

Typ obiektu	Odnośnik wykorzystywany w interfejsie WWW	Efekt wywołania	Komentarz	Zalecane?
Publikacja grupowa	http://www.wbc.poznan.pl/publication/4081	Wyświetlenie struktury publikacji grupowej.	Odwołanie poprzez stały odnośnik niezależny od konkretnej wersji Aplikacji Czytelnika.
	http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/4081	Wyświetlenie struktury publikacji grupowej.	Odwołanie wprost do Aplikacji Czytelnika, teoretycznie struktura URL może w przyszłości ulec zmianie.
Publikacja	http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/291316	Wyświetlenie metadanych jedynego dostępnego wydania danej publikacji lub listy odnośników do wydań tej publikacji w przypadku, gdy dostępne jest więcej niż jedno wydanie (w praktyce ta sytuacja występuje bardzo rzadko).	Odwołanie wprost do Aplikacji Czytelnika, teoretycznie struktura URL może w przyszłości ulec zmianie.
	http://www.wbc.poznan.pl/publication/291316	Wyświetlenie metadanych jedynego dostępnego wydania danej publikacji lub listy odnośników do wydań tej publikacji w przypadku, gdy dostępne jest więcej niż jedno wydanie (w praktyce ta sytuacja występuje bardzo rzadko).	Odwołanie poprzez stały odnośnik niezależny od konkretnej wersji Aplikacji Czytelnika.
	http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/291316/edition/239649/content	Wyświetlenie treści jedynego dostępnego wydania danej publikacji lub listy odnośników do wydań tej publikacji w przypadku, gdy dostępne jest więcej niż jedno wydanie (w praktyce ta sytuacja występuje bardzo rzadko).	Odwołanie poprzez stały odnośnik niezależny od konkretnej wersji Aplikacji Czytelnika. Powoduje wyświetlenie treści w interfejsie biblioteki cyfrowej, pozwalając czytelnikowi na dostęp do metadanych prezentowanego obiektu, listy powiązanych obiektów itp.
Wydanie	http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=publication/291316/edition/239649	Wyświetlenie metadanych danego wydania publikacji.	Odwołanie wprost do Aplikacji Czytelnika, teoretycznie struktura URL może w przyszłości ulec zmianie.  Odwołanie do konkretnego wydania publikacji, które może przestać być dostępne dla czytelników po utworzeniu i udostępnieniu kolejnego wydania tej samej publikacji.
Plik	http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/	Wyświetlenie pliku głównego danego wydania publikacji.	Odwołanie do konkretnego wydania publikacji, które może przestać być dostępne dla czytelników po utworzeniu i udostępnieniu kolejnego wydania tej samej publikacji. Odwołanie wprost do treści, powoduje wyświetlenie pliku bez interfejsu biblioteki cyfrowej, uniemożliwiając tym samym czytelnikowi zapoznanie się z metadanymi obiektu.
	http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/7_Studies_2012_3_135.pdf	Wyświetlenie określonego pliku PDF danego wydania publikacji.	Odwołanie do konkretnego wydania publikacji, które może przestać być dostępne dla czytelników po utworzeniu i udostępnieniu kolejnego wydania tej samej publikacji. Odwołanie wprost do treści, powoduje wyświetlenie pliku bez interfejsu biblioteki cyfrowej, uniemożliwiając tym samym czytelnikowi zapoznanie się z metadanymi obiektu. Odwołanie wprost do nazwy pliku, która może ulec zmianie w przypadku zmiany plików wchodzących w skład danego obiektu cyfrowego (niezależnie od zmiany identyfikatora wydania), np. ze względu na wyjście z użycia formatu cyfrowego w którym pierwotnie umieszczono plik.
	http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/7_Studies_2012_3_135.pdf#page=3	Wyświetlenie konkretnego fragmentu (str. 3) określonego pliku PDF danego wydania publikacji	Odwołanie do konkretnego wydania publikacji, które może przestać być dostępne dla czytelników po utworzeniu i udostępnieniu kolejnego wydania tej samej publikacji. Odwołanie wprost do treści, powoduje wyświetlenie pliku bez interfejsu biblioteki cyfrowej, uniemożliwiając tym samym czytelnikowi zapoznanie się z metadanymi obiektu. Odwołanie wprost do nazwy pliku, która może ulec zmianie w przypadku zmiany plików wchodzących w skład danego obiektu cyfrowego (niezależnie od zmiany identyfikatora wydania), np. ze względu na wyjście z użycia formatu cyfrowego w którym pierwotnie umieszczono plik. Odwołanie do konkretnego fragmentu pliku - strony nr 3 - następuje przez dodatkowy parametr, który nie musi być obsługiwany przez przeglądarkę plików, której używa czytelnik.

...