Wstęp
Bardzo istotnym aspektem udostępniania obiektów cyfrowych on-line jest możliwość tworzenia trwałych odnośników do tych obiektów. Odnośniki takie mogą być potrzebne np. w pracy naukowej jako element bibliografii, ale także w przypadku odnoszenia się do obiektów cyfrowych w zewnętrznych serwisach, takich jak katalogi biblioteczne, bazy bibliograficzne czy nawet Wikipedia. Poniżej opisano w jaki sposób tworzone są odnośniki do obiektów cyfrowych w systemie dLibra i z których z nich należy korzystać w celu zapewnienia maksymalnej trwałości referencji.
Model danych systemu dLibra
Poniższy rysunek prezentuje podstawowy model danych w systemie dLibra. W skład tego modelu wchodzą:
...
Typ obiektu | Nazwa/tytuł obiektu | Dane niezbędne do jednoznacznej identyfikacji w systemie dLibra | Odnośnik wykorzystywany w interfejsie WWW | Stały odnośnik |
---|---|---|---|---|
Publikacja grupowa | Studies in Physical Culture and Tourism | Id publikacji: 4081 | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/4081 | http://www.wbc.poznan.pl/publication/4081 |
Publikacja grupowa | Studies in Physical Culture and Tourism 2012 | Id publikacji: 263176 | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/263176 | http://www.wbc.poznan.pl/publication/263176 |
Publikacja grupowa | Studies in Physical Culture and Tourism 2012 Vol.19 No.3 | Id publikacji: 290787 | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/290787 | http://www.wbc.poznan.pl/publication/290787 |
Publikacja grupowa | Part II - Biology and exercise physiology | Id publikacji: 291297 | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/291297 | http://www.wbc.poznan.pl/publication/291297 |
Publikacja | Insulin sensitivity and blood lipid profile in women recreationally practicing horseback riding | Id publikacji: 291316 | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/291316 | Opis: http://www.wbc.poznan.pl/publication/291316 Treść (plik główny): http://www.wbc.poznan.pl/publication/291316/content |
Wydanie | Insulin sensitivity and blood lipid profile in women recreationally practicing horseback riding | Id wydania: 239649 | Opis: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=239649/publication/291316/239649 Treść (plik główny): http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/ | Brak - zaleca się korzystanie ze stałego odnośnika do publikacji |
Plik | 7_Studies_2012_3_135.pdf | Id wydania: 239649 Pełna nazwa pliku: 7_Studies_2012_3_135.pdf | http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/7_Studies_2012_3_135.pdf | Brak - zaleca się korzystanie ze stałego odnośnika do publikacji |
...
- http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/ - Link do treści wydania o identyfikatorze 8711 w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, spowoduje przekierowanie do pliku głównego publikacji.
- http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/index.html - Link do pliku głównego treści wydania o identyfkatorze 8711 w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, uzyskany w efekcie przekierowania z adresu http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/.
- http://www.wbc.poznan.pl/Content/8711/tom1-014.jpg - Link do jednego z plików składowych treści wydania o identyfkatorze 8711 w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, uzyskany w efekcie przeglądania publikacji.
Rodzaje odnośników i sposób przetwarzania żądań czytelników
W Tabeli 1 przedstawiono dwa rodzaje odnośników do poszczególnych elementów modelu danych w systemie dLibra. Rozróżnienie to wynika z przyjętego sposobu przetwarzania żądań czytelników zilustrowanego na Rysunku 2. Kluczowe jest tutaj rozróżnienie pomiędzy Aplikacją Czytelnika, a modułem stałych odnośników. Moduł ten ma za zadanie uniezależnić część odnośników funkcjonujących w systemie dLibra od zmian technicznych zachodzących w Aplikacji Czytelnika, związanych z jej rozwojem, udostępnianiem kolejnych wersji i wprowadzanymi modernizacjami technologicznymi. Ostatnia kolumna w Tabeli 1 przedstawia przykłady takich stałych odnośników. Zadaniem modułu obsługującego te odnośniki jest zapewnienie, aby funkcjonowały one w taki sam sposób niezależnie od zmian wprowadzanych w kolejnych wersjach Aplikacji Czytelnika. Przedostatnia kolumna w Tabeli 1 przedstawia odnośniki funkcjonujące niezmienne w systemie dLibra od wersji 0.4 wydanej w 2004 roku do chwili obecnej, jednak teoretycznie w przyszłości ze względów technicznych mogą one ulec zmianie, dlatego też przy tworzeniu referencji do obiektów zaleca się stosowanie stałych odnośników zaprezentowanych w ostatniej kolumnie.
...
Rys. 2. Uproszczony schemat architektury systemu dLibra.
Stałe odnośniki a sytuacje wyjątkowe
W pewnych specyficznych przypadkach zapewnienie trwałych odnośników nie jest możliwe wyłącznie w oparciu o system biblioteki cyfrowej. Patrząc na przykładowy stały odnośnik (np.: http://www.wbc.poznan.pl/publication/290787) można stwierdzić, że posiada on dwa elementy które mogą ulec zmianie. Są to
...
- http://rcin.org.pl/igipz/publication/13932 - Odnośnik na poziomie biblioteki cyfrowej
- http://fbc.pionier.net.pl/id/oai:rcin.org.pl:2289 - Odnośnik wykorzystujący identyfikator OAI, realizowany w oparciu o usługę Federacji Bibliotek Cyfrowych
- http://fbc.pionier.net.pl/id/10.7163/GPol.2011.S1.3 - Odnośnik wykorzystujący identyfikator DOI, realizowany w oparciu o usługę Federacji Bibliotek Cyfrowych
- http://dx.doi.org/10.7163/GPol.2011.S1.3 - Odnośnik wykorzystujący identyfikator DOI, realizowany w oparciu o usługę dx.doi.org.
Podsumowanie
W ramach podsumowania poniżej przedstawiono tabelę zawierającą wady i zalety poszczególnych rodzajów odnośników do obiektów dostępnych w systemie dLibra.
Typ obiektu | Odnośnik wykorzystywany w interfejsie WWW | Efekt wywołania | Komentarz | Zalecane? |
---|---|---|---|---|
Publikacja grupowa | http://www.wbc.poznan.pl/publication/4081 | Wyświetlenie struktury publikacji grupowej. |
| |
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/4081 | Wyświetlenie struktury publikacji grupowej. |
| ||
Publikacja | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=/291316 | Wyświetlenie metadanych jedynego dostępnego wydania danej publikacji lub listy odnośników do wydań tej publikacji w przypadku, gdy dostępne jest więcej niż jedno wydanie (w praktyce ta sytuacja występuje bardzo rzadko). |
| |
http://www.wbc.poznan.pl/publication/291316 | Wyświetlenie metadanych jedynego dostępnego wydania danej publikacji lub listy odnośników do wydań tej publikacji w przypadku, gdy dostępne jest więcej niż jedno wydanie (w praktyce ta sytuacja występuje bardzo rzadko). |
| ||
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/291316/edition/239649/content | Wyświetlenie treści jedynego dostępnego wydania danej publikacji lub listy odnośników do wydań tej publikacji w przypadku, gdy dostępne jest więcej niż jedno wydanie (w praktyce ta sytuacja występuje bardzo rzadko). |
| ||
Wydanie | http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=publication/291316/edition/239649 | Wyświetlenie metadanych danego wydania publikacji. |
| |
Plik | http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/ | Wyświetlenie pliku głównego danego wydania publikacji. |
| |
http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/7_Studies_2012_3_135.pdf | Wyświetlenie określonego pliku PDF danego wydania publikacji. |
| ||
http://www.wbc.poznan.pl/Content/239649/7_Studies_2012_3_135.pdf#page=3 | Wyświetlenie konkretnego fragmentu (str. 3) określonego pliku PDF danego wydania publikacji |
|
...